Anty-Real Estate czyli kochajmy zabytki.

Podoba się Państwu ten dworek? ta i następne fotografia – Narodowy Instytut Dziedzictwa

Prawda, że uroczy? Gdyby stał – nie daj boże – w Konstancinie pod Warszawą i spodobał się  – tym bardziej nie daj boże – firmie Real Estate, to dziś zostałyby po nim zapewne już tylko fundamenty, jak po przepięknej, zabytkowej willi Julisin, którą rzeczona firma bezczelnie zburzyła. Na szczęście znajduje się w Kopytowie koło Krosna, a jego właścicielami są Marta i Andrzej Kołderowie, którzy do zabytków mają stosunek cokolwiek inny. Zagrożony dwór uratowali tak pięknie i pieczołowicie, że zgarnęli za to nagrodę w konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Zadbany zabytek”.

Nagród za 2011 rok przyznano w sumie pięć oraz piętnaście wyróżnień. Zastanawiam się, ile w tym samym czasie niezwykłych zabytków ostatecznie się rozsypało, ile z premedytacją zburzono lub doprowadzono do takiej ruiny, że niewiele da się już zrobić. Może – na wzór filmowych „Złotych Malin” – należałoby także co roku wręczać anty-nagrody „Zniszczony Zabytek”, co poddaję pod namysł organizatorom konkursu. Palcem pokazywać największych szkodników – to byłoby coś!

Ale wróćmy do przykładów budujących. Przyjrzałem się liście nagrodzonych i wyróżnionych i moją uwagę zwróciło kilka faktów. Po pierwsze, bardzo nierównomierny rozkład geograficzny. Teoretycznie powinno wypadać średnio po jednym wyróżnieniu na województwo. Tymczasem najwięcej ich zgarnęły dwa sąsiadujące ze sobą województwa: śląskie i opolskie – po 4.  Połowa województw w ogóle nic nie dostała, w tym prawie cała ściana wschodnia, ale też mazowieckie, łódzkie czy dolnośląskie!!!

Po drugie cieszy obecność wśród nagrodzonych i wyróżnionych dużej reprezentacji obiektów kultu, głównie kościołów, ale też cerkwi czy dawnej synagogi. Łącznie doliczyłem się ich aż sześć. Poniżej nagrodzony gł. nagrodą w kategorii „Architektura i konstrukcje drewniane” kościół w Twardogórze:Po trzecie, co też mnie cieszy, dostrzeżono kilka – zazwyczaj lekceważonych – zabytków inżynieryjnych i architektury przemysłowej. Wyróżniono więc prace konserwatorskie na dworcu w Przemyślu (tak wyglądający dworzec, to w Polsce prawdziwa perła), w d. fabryce papieru w Poznaniu i w zabytkowej hucie żelaza w Zagwiździu. Najwyższy laur otrzymała jednak gmina Ozimek za konserwację wiszącego żelaznego mostu. Na prawdę prezentuje się wspaniale:

I jeszcze fotka z Przemyśla – nie mogłem się powstrzymać. To nie pałac, to na prawdę dworzec:

W zdecydowanej większości inwestorami docenionych rewitalizacji, adaptacji i konserwacji okazały się być proboszczowie oraz lokalne władze (główne gminne). Z jednej strony to dobra wiadomość, że w napiętych budżetach znajdują też fundusze na takie inwestycje. Szkoda jednak, że cięgle jeszcze w zabytki mało inwestują firmy, instytucje, osoby prywatne.

I na koniec jeszcze jeden nagrodzony projekt: spichlerz „Błękitny Baranek” w Gdańsku zaadaptowany na cele wystawiennicze przez Muzeum Archeologiczne.

A wszystkie docenione realizacje można sobie pooglądać TU.