Tyskie opowieści (ale nie piwne).

Każdy, kto choć trochę interesuje się przestrzeniami miejskimi musiał słyszeć o Nowych Tychach. Wielki, ambitny projekt urbanistyczny realizowany od 1950 r. do końca lat 70-ych. Przez jednych krytykowany (szczególnie dziś), przez innych uważany za unikatowy. Jego ojcem  chrzestnym był prof. Kazimierz Wejchert. Przypominam o tym, albowiem nie dalej jak wczoraj otrzymałem pocztą sporą kopertę, a w niej…

… leciutko sfatygowaną (widać, że zaczytywaną) książkę autorstwa wspomnianego prof. Wejcherta „Przestrzeń wokół nas” wydaną w Katowicach w 1993 r. A wraz z ksiązką list, którego  fragment pozwolę sobie zacytować: „Proszę potraktować ją jako rezultat zapoznania się z Pańską książką o naszej wspólnej wrzeszczącej przestrzeni. Ta książka jest ostatnim dziełem wybitnego polskiego urbanisty, profesora Kazimierza Wejcherta.  On również za swój cel życiowy i zawodowy uważał przekonanie wszystkich zainteresowanych, że podstawowym celem projektowania urbanistycznego jest nie tylko rozwiązywanie problemów  programowych i technicznych, ale przede wszystkim piękne i przyjazne kształtowanie otaczającej nas przestrzeni. Przestrzeni, w której żyjemy.

Książka ważna i mądra. Bardzo osobista. Stanowiąca podsumowanie życia i pracy Profesora. Niestety, nie miała szczęścia jeśli chodzi o jej dostępność i rozpowszechnianie. Pisana w ostatnich latach życia, wydawana w pośpiechu, w niesprzyjającym temu okresie, wyszła z drukarni akurat w dniu pogrzebu Profesora, wtedy została rozprowadzona tylko wśród przyjaciół i znajomych. Potem zabrakło kogoś, komu zależałoby na jej upowszechnianiu i dystrybucji. Pozostała prawie nieznana. A szkoda”.

Tak pisał i książkę mi sprezentował p. Andrzej Czyżewski, architekt, który przez wiele, wiele lat współpracował z prof. Wejchertem przy budowie Nowych Tychów. Dziękuję za tak osobisty prezent i przekazuję zaproszenie na wystawę poświęconą Profesorowi (setna rocznica urodzin), którą w tym roku organizuje Muzeum Miejskie w Tychach. A przy okazji dwie refleksje.

1. Narzekaliśmy na urbanistykę czasów PRL-u. Że podszyta ideologią, że powtarzalna, że rozrzutna. Ale w świetle tego, co dziś się dzieje z polskimi miastami, coraz częściej chce się krzyczeć: Komuno (urbanistyczna) wróć!”.
2. Na razie książkę ledwie pobieżnie przejrzałem. Nieco tam opinii i uwag zdezaktualizowanych (dwadzieścia lat w życiu miasta, to dziś cała epoka!!!), ale też rzadka już dziś ogromna erudycja oraz mnóstwo na prawdę celnych refleksji i wskazań. Na zakończenie kilka z nich:

– Gdyby  myślano przy projektowaniu o konieczności uzyskania w możliwie wielkiej liczbie przestrzeni miejskich cech budzących u ludzi nie wrogość lecz przyjazne uczucia – można byłoby życie w mieście uczynić bardziej pogodnym.

– Budowa miasta jest procesem ciągłym. Ale w tym procesie nie może zabraknąć dążenia do nadania architekturze przestrzeni fragmentów o cechach dzieł sztuki.

– Jak trafić do społeczeństwa, jak je przekonać, że kształtowanie przestrzeni jest elementem kultury, tym ważniejszym, że może wpływać na ludzkie zachowania i postawy.

I jeszcze drobne „ogłoszenia parafialne”: już jutro, czyli w czwartek będę miał przyjemność spotkać się w Zielonej Górze z tymi, którzy chcieliby porozmawiać o publicznej przestrzeni, polskich gustach i o mojej książce. Spotkanie w siedzibie BWA o 19.00. Podobne spotkanie w przyszły wtorek w Centrum Kultury „Zamek” w Poznaniu (początek godz. 18.00). Zaś  w dalszych planach – Białystok (Galeria Arsenał), ale szczegóły jeszcze nie dogadane. Bardzo, bardzo serdecznie zapraszam.